Osmanlı İmparatorluğu, tarihi boyunca çeşitli devletlerle komşu olmuş ve etkileşim içinde bulunmuştur. İmparatorluğun kuruluş döneminde, çevresinde pek çok güçlü devlet bulunmaktaydı. Bunlardan biri, Bizans İmparatorluğu idi. Bizans, Osmanlı’nın doğusunda yer alıyor ve zaman zaman Osmanlılar ile çeşitli savaşlara girişiyordu. Diğer bir komşu devlet ise Ceneviz Cumhuriyeti’ydi. Cenevizliler, Karadeniz ve Ege Denizi kıyılarında ticaret kolonilerine sahipti ve Osmanlılarla ticari ilişkiler içindeydi.
Osmanlı’nın batısında ise Sırbistan ve Macaristan Krallığı gibi Balkan devletleri bulunmaktaydı. Bu devletler zaman zaman Osmanlılarla savaşmış, zaman zaman da ittifaklar kurmuşlardı. Osmanlı İmparatorluğu’nun güneyinde ise Memlük Sultanlığı vardı. Osmanlılar ile Memlükler arasında birçok defa savaşlar yaşanmış ancak zamanla Osmanlılar, Mısır’ı ele geçirerek Memlük Sultanlığı’nı ortadan kaldırmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluş döneminde Anadolu’da pek çok beylik bulunmaktaydı. Osmanlılar, diğer beyliklerle savaşarak merkezi otoriteyi kurmuş ve zamanla bu beylikleri topraklarına katmıştır. Ayrıca, Moğol İmparatorluğu’nun yıkılmasının ardından Anadolu’daki beylikler arasındaki güç mücadelesinden faydalanan Osmanlılar, genişlemeye devam etmiştir.
Osmanlı’nın kuruluş döneminde etkileşim halinde olduğu bu devletler, onun siyasi ve askeri politikalarını şekillendirmiş, imparatorluğun genişlemesinde ve güçlenmesinde belirleyici rol oynamıştır. Bu çeşitli devletlerle olan ilişkiler, Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihinde önemli bir yer tutar.
Bizans İmparatotulğu
Bizans İmparatotulğu, bir zamanlar günümüz Türkiye’sine yayılan Doğu Roma İmparatorluğu’nun devamı olan bir imparatorluktur. Konstantinopolis (İstanbul) başkent olmuş olup, bu imparatorluk Ortaçağ boyunca Avrupa, Asya ve Afrika’nın büyük bir bölümünü kapsamıştır. Roma İmparatorluğu’nun batı yarısının 476 yılında çökmesinden sonra Bizans İmparatorluğu Doğu Roma İmparatorluğu olarak bilinmeye başlanmıştır.
Bizans İmparatorluğu, Hristiyanlığı resmi din olarak kabul etmiş ve imparatorluk boyunca Bizans Sanatı ve Kültürü önemli bir gelişme göstermiştir. Bizans İmparatorluğu’nun yıkılması 1453 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun Konstantinopolis’i fethetmesi ile gerçekleşmiştir.
- Bizans İmparatorluğu’nun başkenti Konstantinopolis, stratejik bir konumda bulunmaktaydı.
- İmparatorluk döneminde Bizans tarihçileri dönemi kaydetmiş ve Bizans edebiyatı gelişmiştir.
- Bizans’ın hakim olduğu coğrafyada mimari, mozaik ve ikon resim sanatlarında önemli eserler günümüze ulaşmıştır.
Memlük Sultanlığı
Memlük Sultanlığı, Orta Doğu’da önemli bir Türk kökenli askeri köleler devletidir. 1250-1517 yılları arasında Mısır’da hüküm sürmüşlerdir. Sultanlık, başlangıçta Memlük Türk kökenli esirlerin askeri köleleri oluşturduğu Mısır’daki Eyyubi Sultanlığı’nın yıkılmasıyla kurulmuştur.
Memlük Sultanlığı, savaşlarda ve siyasette etkin bir rol oynamıştır. Özellikle Moğol İmparatorluğu’na karşı savaşlarda önemli başarılara imza atmışlardır. Aynı zamanda iki haçlı seferine karşı zafer kazanmışlardır.
Sultanlık döneminde Mısır’da sanat, edebiyat ve mimari alanında önemli gelişmeler yaşanmıştır. Memlük Sultanlığı’nın asıl başkenti Kahire, o dönemde Orta Doğu’nun en önemli kültür merkezlerinden biri haline gelmiştir.
- 1250 yılında Memlük Sultanlığı’nın kurulması
- Moğol İmparatorluğu’na karşı kazanılan zaferler
- Kahire’nin kültür ve sanat alanında gelişimi
Memlük Sultanlığı, 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliği altına girmiştir. Böylece sultanlık son bulmuş ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Mısır hâkimiyeti başlamıştır.
Safevi Devleti
Safevi Devleti, İran ve Azerbaycan’da 1501-1722 yılları arasında hüküm süren bir İslam devletidir. Osmanlı İmparatorluğu ve Safevi Devleti arasında sık sık çatışmalar yaşanmıştır.
Safevi Devleti’nin kurucusu Şah İsmail, İran’da Şiiliği resmi din olarak kabul etmiş ve Safevi Devleti’ni Şii İslam’ın merkezi haline getirmiştir. Bu durum Osmanlı Devleti ile Safeviler arasında dini anlamda da farklılıklara sebep olmuştur.
- Safevi Devleti döneminde sanat ve edebiyat alanında büyük ilerlemeler kaydedilmiştir.
- Şah Abbas döneminde İsfahan, Safevi Devleti’nin başkenti olarak büyük bir gelişme göstermiştir.
- Anadolu’da Safevi Devleti’nin etkisiyle Alevilik yayılmış ve bu bölgede Alevi-Sünni çatışmaları başlamıştır.
Safevi Devleti, 18. yüzyıl başlarında Afgan istilasıyla çöküşe geçmiş ve daha sonra Afşar Hanedanı’nın hükümdarlığına geçmiştir.
Karamanoğulları Beyliği
Karamanoğulları Beyliği, Anadolu’da 13. ve 14. yüzyıllarda hüküm süren bir Türk beyliğidir. Kurucusu Karamanoğlu Mehmet Bey olan beylik, 1468 yılında Osmanlı İmparatorluğu’na katılmıştır.
Karamanoğulları Beyliği, Konya’nın batısında, bugünkü Karaman ilinin çevresinde kurulmuştur. Beyliğin toprakları Konya, Karaman, Niğde, Aksaray ve Antalya’yı içine alıyordu. Beylik, Anadolu Selçuklu Devleti’nin zayıflamasıyla birlikte bağımsızlığını ilan etmiştir.
Karamanoğulları Beyliği, bölgede stratejik bir konuma sahipti ve Anadolu’nun batı ve doğusunu birbirine bağlayan önemli ticaret yolları üzerindeydi. Bu nedenle, beylik, Selçuklu ve Moğol saldırılarına karşı savaşmış ve bağımsızlığını korumuştur.
Beylik, mimari eserleriyle de dikkat çekmektedir. Konya’da bulunan İnce Minareli Medrese ve Alâeddin Camii, Karamanoğulları Beyliği döneminin önemli eserlerindendir. Bu eserler, beyliğin sanat ve kültüre verdiği önemi göstermektedir.
Karamanoğulları Beyliği, Osmanlı İmparatorluğu’nun genişlemesiyle gücünü kaybetmiş ve 1468 yılında Osmanlıların himayesi altına girmiştir. Böylece, beylik tarihe karışmış ve Osmanlı toprakları içinde yer almıştır.
Candaroğulları Beyliği
Candaroğulları Beyliği, Anadolu’da 11. ve 12. yüzyıllarda varlık göstermiş bir Türk beyliğidir. Bu beylik, Anadolu Selçuklu Devleti’nin yıkılmasının ardından ortaya çıkmış ve çok kısa bir süre içerisinde Bizans İmparatorluğu’na karşı savaşlar yapmıştır. Beyliğin adı, Beylik’in kurucusu olan Candar Bey’e dayanmaktadır.
Candaroğulları Beyliği’nin başkenti, bugün sınırları içerisinde bulunan Kastamonu’dur. Beylik, genellikle Orta Anadolu’nun Batı ve Orta Karadeniz bölgesinde hakimiyet kurmuş ve bu bölgelerde nüfuzunu genişletmiştir. Beylik, zaman zaman diğer çevre beylikleriyle mücadele etmiş ancak Bizans’a karşı başarılı savaşlar vererek topraklarını genişletmiştir.
- Candaroğulları Beyliği, Türk tarihinde kısa ama etkili bir dönem geçirmiştir.
- Beyliğin hükümdarları arasında Osmanlı Beyliği’nin kurucusu Osman Gazi’nin dedesi olduğu bilinmektedir.
- Candaroğulları Beyliği, Anadolu’nun Türkleşmesinde önemli bir rol oynamış ve Türk kültürünün bu bölgede yayılmasına katkı sağlamıştır.
Candaroğulları Beyliği, zamanla diğer büyük devletlerin etkisi altına girmiş ve varlığını sürdürememiştir. Ancak beyliğin kuruluş yıllarındaki başarıları ve bıraktığı miras, Türk tarihinde önemli bir yer tutmaktadır.
Germiyan Beyliği
Germiyan Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti’nin yıkılmasının ardından kurulan beyliklerden biridir. Beylik, Orta Anadolu bölgesinde hüküm sürmüştür ve başkenti Konya’dır. Germiyan Beyliği’nin kurucusu Süleyman Şah’tır ve 1299 yılında kurulmuştur.
Germiyan Beyliği, Osmanlılarla sık sık savaşmış ve 1429 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarına katılmıştır. Beylik, kültürel ve sanatsal alanda da önemli eserlere imza atmıştır. Özellikle Germiyanlılar döneminde minyatür sanatı ve İslam mimarisi gelişmiştir.
- Germiyan Beyliği, Anadolu’nun önemli beyliklerinden biridir.
- Beylik, Orta Anadolu bölgesinde hüküm sürmüştür.
- Germiyan Beyliği’nin kurucusu Süleyman Şah’tır.
- Beyliğin başkenti Konya’dır.
Germiyan Beyliği’nin yıkılmasının ardından bölge, Osmanlı İmparatorluğu’nun kontrolü altına girmiştir. Beyliğin izleri, bugün bile Anadolu’da farklı alanlarda görülebilmektedir.
Eyyubi Devleti
Eyyubi Devleti, 1171 yılında Selahattin Eyyubi tarafından kurulan bir Müslüman devletidir. Devlet, Orta Doğu’da büyük bir etkiye sahipti ve Haçlı Seferleri sırasında çok sayıda başarı elde etti. Eyyubi Devleti, birçok farklı etnik gruptan oluşan bir halk tarafından yönetiliyordu ve hoşgörü ve adalet ilkelerine dayalı bir yönetim anlayışı benimsemişti.
Devletin başkenti, Kahire’deki Fustat’tı ve Selahattin Eyyubi’nin ölümünden sonra oğlu El Aziz’in tahta geçmesiyle devlet genişlemeye devam etti. Eyyubi Devleti’nin en büyük zaferlerinden biri, Hristiyanların Kudüs’ü ele geçirmesinden sonra gerçekleşen III. Haçlı Seferi’nde yaşandı. Selahattin Eyyubi, Kudüs’ü geri aldı ve bu zafer Müslüman dünyasında büyük sevinç yarattı.
Eyyubi Devleti, Selahattin Eyyubi’nin ölümünden sonra farklı liderler tarafından yönetildi ve zamanla zayıflamaya başladı. Sonunda, 1250 yılında Memlük Sultanlığı tarafından yıkıldı ve bölgedeki güç dengesi değişti. Ancak, Eyyubi Devleti’nin kurduğu adalet ve hoşgörü anlayışı ve bıraktığı kültürel miras hala hatırlanmaktadır.
Bu konu Osmanlı kurulduğu sırada hangi devletler vardı? hakkındaydı, daha fazla bilgiye ulaşmak için Osmanlı’nın Içinde Hangi ülkeler Vardı? sayfasını ziyaret edebilirsiniz.